ACTIVIDADE 1. QUE É A ENXEÑARÍA E A CIENCIA?


Actividade recomendada para alumnado de infantil e primaria.

Problema

Se consultamos a definición de enxeñaría e ciencia no diccionario, eu persoalmente non entendo qué me están a dicir.

  • Enxeñaría: conxunto de técnicas que permiten a aplicación dos coñecementos científicos á resolución de necesidades e problemas humanos.
  • Ciencia: conxunto dos sistemas de coñecemento con obxecto e métodos de estudo determinados e baseados en leis obxectivas que se poden verificar.

Parece necesario explicar mellor estes termos, sobre todo na infancia.

Obxectivos

Tentar que o alumnado perciba o concepto de enxeñaría a través de exemplos simples.

Recursos

Algunhas definicións persoais do concepto de enxeñaría serían:

Construcción de aparellos ou servizos que melloran a vida das persoas

Pensemos na construcción de edificios ou pontes (enxeñaría civil ou arquitectura), na construcción de coches, avións ou barcos (enxeñaría industrial, aeroespacial ou naval), o desenvolvemento de programas de ordenador (enxeñaría informática) ou o deseño e planificación de xardíns, parques e montes (enxeñaría agrónoma e forestal), a xestión de residuos (enxeñaría química), etc.

A aplicación da ciencia dun xeito creativo

Hai que poñer en valor a parte artística da enxeñaría, xa que cando deseñamos esos aparellos necesítase non só ter as ferramentas técnicas proporcionadas pola ciencia (o formalismo), senón que temos que realizalo de xeito que lle guste máis á clientela a que vai destinado. Pensemos no deseño de roupa ou xoguetes, pode ser moi bo o deseño que se non lle gusta a clientela, non hai negocio.

De ahí a importancia da creatividade na enxeñaría, aínda que, frecuentemente, non se poña en valor.

Por tanto, podemos tentar ilusionar ó alumnado cara a enxeñaría poñendo en valor a importancia da creatividade que fará que o alumnado se motive pola aprendizaxe dos contidos formais da ciencia (matemáticas, física, bioloxía...), necesarios para levar a cabo a seus proxectos de enxeñaría.

A enseñaría é soñar, imaxinar algo na cabeza e plasmalo

Primeiro nun papel ou similar, e logo construilo.

Ensinar a crear como elemento transversal á enxeñaría.

Penso que podemos explicar ó alumnado infantil estos conceptos a través de contos e historias dos traballos de xente cercana, que fai tarefas relacionadas coa enxeñaría nun sentido amplo (apto para o entendemento da infancia).

No material para o alumnado, comparto un vídeo no que Uxía conta un conto con experiencias de xente próxima que exerce a enxeñaría.

Podes enriquecer esta actividade dándolle voz ó alumnado para que comparta tamén as súas historias sobre persoas do seu entorno que exercen a enxeñaría, facendo unha asamblea na aula ou organizando unha exposición con debuxos que mostren as profesións da enxeñaría.

Tamén podes relacionar os seus xogos cotiás coas actividades da enxeñaría. Por exemplo:

Enxeñaría civil e arquitectura  
Enxeñaría aeronautica, naval, industrial
Enxeñaría agrónoma e forestal  
  
Enxeñaría química

As crianzas cando fan castelos na area, cando fan todo tipo de equilibrios, cando coidan as plantas e observan como medran, cando fan todo tipo de recetas e xogos na cociña con ovo, masa, etc non teñen nin idea dos principios da ciencia polos que esas observacións funcionan así, pero poden practicalas e deixar voar a súa imaxinación na construcción doutras imaxinacións novas.

Están a exercer os mecanismos propios da enxeñaría sen sabelo (debemos facerlles ver que eso que fan é enxeñaría, e que é así de fácil).

Polo menos, faise necesario introducir a palabra enxeñaría (unha palabra difícil de pronunciar na infancia) no vocabulario habitual do alumnado, para que se sinta familiarizado co termo e deixe de asocialo con algo complicado e alleo as súas experiencias.

Se considerásemos a enxeñaría e a ciencia como o crecemento dunha árbore, o tronco e as pólas máis grosas representarían á ciencia e a enxeñaría representaría as pólas finas e as follas (xa que a enxeñaría necesita a ciencia para desenvolverse). Pero tamén é certo que, cando plantamos unha semente da que vai sair unha árbore, xermola e o primeiro que aparece son as follas (a enxeñaría) cando aínda o talo é case inesistente.

A medida que a árbore medra, vai engordando o talo (ciencia) e ampliandose as follas (enxeñaría), pero as follas xa están desde o primeiro momento.

Por eso, podemos pensar que a alma da enxeñaría nace nas crianzas xa cando saen do corpo da súa nai, e empezan a exercela moi cedo, cando tentan gatear ou andar (antes incluso de chegar ó sistema educativo).

Unha representación esquemática deste proceso pode ser o seguinte debuxo.