XÉNEROS POÉTICOS: RENOVACIÓN

Desde o punto de vista dos xéneros, atopámonos nun momento no que conflúen diferentes tradicións que se asimilan cun propósito de renovación. Coñecemos ben os seus trazos e evolución, grazas aos volumes sucesivos publicados polo Grupo Paso coa coordinación de López Bueno, sobre a renovación e o canon poético (2006 e 2010), a silva, a elexía, a epístola, a oda e a égloga (1991-2003), xéneros os dous últimos estudados exhaustivamente por Pérez-Abadín (1992, 2004). 

Máis que de innovacións neste ámbito, hai que referirse a unha intensificación que afecta máis aos temas e ao estilo. As pautas xenéricas experimentan unha progresiva disolución; as fronteiras entre os xéneros vólvense lábiles, e prodúcese un reaxuste no sistema de xéneros, como demostraron as achegas do Grupo Paso. 

Exemplo paradigmático diso é o caso da elexía, diluída en tons elexíacos que poden despregarse case en calquera modelo estrófico, á marxe dos clásicos queixumes en tercetos. Un caso á parte representa a silva métrica barroca, a medio camiño entre o metro e o xénero.

Neoclásicos

Égloga, elexía, silva estaciana, fábula mitolóxica, sátira e oda horacianas, epigrama.

Textos para o comentario na aula:

  • Silva estaciana «Este de los demás sitios Narciso» (Quevedo).

Imaxe do manuscrito da obra orixinal de Francisco de Quevedo.

Silvas de Quevedo

Tradición italiana

Soneto, canción, madrigal.

Textos para o comentario na aula:

  • Canción a las ruinas de Itálica, «Estos, Fabio, ¡ay dolor!, que ves ahora» (Rodrigo Caro).
Formas tradicionais castelás

Romances, letrillas, panxoliñas, seguidillas, combinacións de octosílabos.

Novos modelos

A silva. Textos para o comentario na aula:

  • Silva A la arrebolera, «Tristes horas y pocas», de Francisco de Rioja. 
  • Fragmento de la Soledad primera, de Luis de Góngora

Imaxe da portada orixinal da obra de Luís de Góngora, con ilustracións detalladas de anxos.

 Inicio das Soledades de Góngora no manuscrito Chacón.