CONTIDOS BÁSICOS


Transmisión dos textos

Como introdución á unidade, ofreceranse unhas breves notas relacionadas coa transmisión dos textos, que estudou Rodríguez Moñino (1968, 1976), inspirando valiosos traballos posteriores que matizan, complementan e superan os seus achados. Este «século da arte nova», na expresión de Ruiz Pérez (2010), consolida unha universal difusión impresa que só se suspende no caso da lírica, onde a canle manuscrita resiste como vehículo privilexiado nalgúns xéneros e autores.

A poesía satírico-burlesca e as invectivas multiplican as copias e potencian a anonimia, acentuando os problemas de atribución.

Autores como os irmáns Argensola ou Góngora foxen dos círculos editoriais. E o cordobés confire á poesía un estatuto case sacro, elitista, ao alcance exclusivo dos máis doutos: só ao final dos seus días proxecta unha edición, bosquexada no manuscrito Chacón. É o principio dun fervedoiro de publicacións póstumas. 

No extremo oposto, desde o inicio da súa traxectoria ata o último instante da súa vida, está Lope de Vega, fascinado polas posibilidades que lle ofrece a imprenta para honrar os seus posibles mecenas, para chegar a un público vasto que o enxalce como príncipe da literatura castelá no século XVII, a emulación do seu admirado Garcilaso. A medio camiño, Quevedo, que conduce á imprenta unha parte da súa prosa, ou polo menos permite que se imprima, pero ordena, corrixe, reescribe e garda celoso a súa poesía para publicala nun momento que só chega xa de forma póstuma, tras a súa morte.

As sucesivas recompilacións de romances (1600, 1604, 1605; Primavera e flor dos mellores romances, 1621; Marabillas do Parnaso, 1637), nas que destaca a presenza dos construtores do romanceiro novo por excelencia, Góngora e Lope, pero tamén algunhas antoloxías, reflicten a un tempo o poder da imprenta na difusión da poesía e a fervenza dunha nómina moi poboada de poetas. 

Neste contexto, Flores de poetas ilustres, editada e estudada por Molina Huete (2003), ofrece unha privilexiada atalaia desde a que contemplar o panorama da lírica xusto ao comezo da centuria (1603-1605): o propio compilador, un Góngora xa consolidado, un mozo Quevedo que busca asentarse fronte aos autores xa consagrados e outros moitos escritores.

Cancionero de 1628. Portada da Primera parte de las flores de poetas ilustres

Cancionero de 1628. Biblioteca Universitaria de Zaragoza, signatura Ms-247.  Imaxe tomada da Biblioteca Universitaria de Zaragoza

Portada da Primera parte de las flores de poetas ilustres, 1605, en Valladolid, por Luis Sánchez. BNE, signatura U/3313. Imaxe tomada da Biblioteca Digital Hispánica

Antoloxías de varios autores: manuscritos e impresos
  • Cancionero de 1628
  • Cancionero antequerano (1627-1628)
  • Segunda parte de Flores de poetas ilustres (1611) 
  • Romancero general (1600, 1604, 1605, 1614)
  • Primavera y flor de los mejores romances (1621)
  • Maravillas del Parnaso (1637)

Imaxe da portada original da obra de Ángel González Palencia.

Portada Romancero general 1600

Recompilacións dun único autor: manuscritos e impresos
  • Obras de don Luis de Góngora (manuscrito Chacón, 1628) 
  • Rimas de Lope de Vega (1602, 1604, 1609, 1614, 1634) 
  • Desengaño de amor en rimas de Pedro Soto de Rojas (1623)

Imaxe da portada orixinal da obra de Lope de Vega.

 Portada Rimas 1634

Transmisión da obra poética solta: manuscritos e impresos
  • Pregos soltos: relacións, obras dramáticas...
  • Jácara de Quevedo Aquí se contiene la adversa fortuna del valiente Escarramán... (1613)