GRUPOS POÉTICOS

A mirada cara aos distintos grupos de poetas permite ampliar o horizonte máis aló dos tres autores canónicos, centrais no temario. Configuran un vasto catálogo da riquísima «colleita» de poetas que propiciou o Século de Ouro

Así se explica tamén o espírito polémico que planea sobre esta etapa da literatura: é un século de rivalidades estéticas, si, pero tamén de pura competencia, directa e case física, nun estreito campo poético vinculado ás esferas do poder, onde resulta case imposible destacar. 

Unha relación, a da literatura e a política, que se palpa no transvasamento dos escritores a Valladolid, cando se produce o traslado provisional da Corte (1601- 1606), onde puideron nacer as primeiras rifas entre autores ilustres do período. Pero tamén tras a subida ao poder do conde-duque de Olivares, valido de Felipe IV, que atrae a Madrid a numerosos poetas, sobre todo andaluces.

Xeracións

Xeración 1560

1560

Luis de Góngora y Argote (1561-1627)

Lope de Vega Carpio (1562- 1635) 

Juan de Salinas (1559-1643) 

Lupercio Leonardo de Argensola (1559-1613)

Bartolomé Leonardo de Argensola (1562-1631)

Xeración 1580

1580

Francisco de Quevedo Villegas (1580-1645) 

Luis Carrillo y Sotomayor (1585-1610)

Juan de Jáuregui (1583-1641)

Juan de Tassis y Peralta (Conde de Villamediana, 1582-1622)

Pedro Soto de Rojas (1584-1658)

Xeración 1600

1600

Gabriel Bocángel y Unzueta (1603-1658)

Anastasio Pantaleón de Ribera (1600-1629)

Agrupacións xeográficas

Poetas sevillanos
  • Francisco de Medrano (1570-1607) 
  • Juan de Arguijo (1567- 1623) 
  • Rodrigo Caro (1573-1647) 
  • Francisco de Rioja (1583-1659) 
  • Andrés Fernández de Andrada (1575-1648) 
  • Juan de Jáuregui (1583-1641)
Textos para o comentario na aula:
  • Canción a las ruinas de Itálica (Rodrigo Caro)
  • Silva Al verano, «Fonseca, ya las horas» (Francisco de Rioja)
  • Epístola moral a Fabio (Andrés Fernández de Andrada)
  • «Yo vi del rojo sol la luz serena» (Arguijo)
  • «Yo vi romper aquestas vegas llanas» (Medrano)
  • «Pasó la primavera y el verano», «Este bajel inútil, seco y roto» (Jáuregui)
Grupo antequerano-granadino: 
  • Luis Barahona de Soto (1548-95) 
  • Pedro de Espinosa (1578-1650)
  • Pedro Soto de Rojas (1584-1658)
Textos para o comentario na aula:
  • Fábula de Genil, «Selvas donde en tapetes de esmeralda» (Pedro Espinosa) 
  • «Tristes quejas de amor dilato al viento» (Soto de Rojas)
Poetas de Aragón: 
  • Lupercio Leonardo de Argensola (1559-1613) 
  • Bartolomé Leonardo de Argensola (1562-1631) 
  • Jerónimo de San José (1587-1654) 
  • Martín Miguel Navarro y Moncayo (1600-1644) 
  • Esteban Manuel de Villegas (1589-1669)
Textos para o comentario na aula:
  • «Llevó tras sí los pámpanos octubre», «Imagen espantosa de la muerte» (Lupercio Leonardo de Argensola)
  • «Firmio, en tu edad ningún peligro hay leve», «Si amada quieres ser, Lícoris, ama» (Bartolomé Leonardo de Argensola)
  • Oda sáfica «Dulce vecino de la verde selva» (Villegas)
Madrid, centro poético
  • Diego de Silva y Mendoza (Conde de Salinas, 1564- 1630) 
  • José de Valdivielso (1565-1638)
  • Francisco de Borja y Aragón (Príncipe de Esquilache, 1581-1658) 
  • Baltasar Elisio de Medinilla (1585-1620)
Textos para o comentario na aula:
  • «Hambriento desear, dulce apetito» (Luis Carrillo y Sotomayor) 
  • «Este largo martirio de la vida» (Conde de Salinas)

Grupos por afinidades formais

  • Gongorismo e antigongorismo.