AMPLA NÓMINA DE ESCRITORAS


A crítica estableceu catro grupos xeracionais, que intentan clasificar a morea de escritoras coñecidas na época:

  1. Escritoras nacidas antes de 1580, que publican no período comprendido entre 1600 e 1610.
  • Valentina Pinelo, Libro de las alabanças y excelencias de la gloriosa Santa Ana (Sevilla, 1601).
  • Isabel de Liaño, Historia de la vida, muerte y milagros de Santa Catalina de Sena (Valladolid, 1604).
  • Magdalena de San Jerónimo, Razón y forma de la galera y casa real…, (Salamanca, 1608).
  • Cristobalina Fernández de Alarcón, con renome polas xustas.

portada grabada con un escudo de esta obra

 Exemplar do libro De las alabanças y excelencias de la gloriosa Santa Ana

Cristobalina Fernández de Alarcón  

Comparación entre poemas de Fernández de Alarcón y Lope de Vega

    1. Nacidas entre 1590 e 1605. Configuran a xeración más numerosa, con nomes de gran prestixio.
    • Feliciana Enríquez de Guzmán (h. 1580 h. – d. 1640). 
    • Bernarda Ferreira de Lacerda (1595- 1644).
    • Ana de Castro Egas (a. 1609- d. 1629).
    • María de Zayas (h. 1590- d. 1648).
    • Luisa María de Padilla (h. 1590- 1646).
    • Ana Abarca de Bolea (1602- h. 1686).
    • Violante do Céo (1607-1693).
    • Leonor de la Cueva († despois de 1645).
    • Ana Caro Mallén (noticias entre 1628-1645).
    • Marcia Belisarda († despois de 1646).
    • María Nieto de Aragón (publicacións entre 1644 e 1650).

    María de Zayas Sotomayor

    Soneto de María de Zayas Sotomayor

    Ana Caro Mallén

    Poemas de Ana Caro Mallén

    Os seus roles son similares aos dos escritores: 

    • Desexan relacionarse e destacar entre os literatos de Madrid, Sevilla, Zaragoza ou Lisboa.
    • A súa actividade literaria continuada non se limita a unha obra ou un xénero.
    • Chegan á imprenta despois de darse a coñecer e ser recoñecidas nos círculos literarios máis próximos.
    • Algunhas son citadas por autores da época, como Lope de Vega. É o caso de Bernarda Ferreira de Lacerda, loubada no Laurel de Apolo. A escritora recibiu unha excelente educación literaria, polo cal foi celebrada por moitos escritores contemporáneos. Escribiu España Libertada, en 1618, e Soledades de Buçaco en Lisboa en 1634.

    Bernarda Ferreira de Lacerda

    Lope de Vega cita a Bernarda de Ferreira en Laurel de Apolo

    Algunhas delas escriben cun claro propósito económico:

    • Mecenado directo: Ana de Castro Egas e Ana Caro Mallén.
    • Contrato con algún organismo oficial: obras dramáticas de Ana Caro.
    • Reinvindicación dos “dereitos de autor”: María de Zayas.

    As actividades sinaladas permiten equiparalas aos autores contemporáneos. 

    As súas obras achegan puntos de vista femininos, sobre todo na ficción novelística e no eido dramático.

    Ana de Castro Egas

    1. Nacidas arredor do decenio 1620-1630, que publican as súas obras despois de 1650.
    • Catalina Clara Ramírez de Guzmán: Memorial de la casa de Escalante y servicios della, 1654; El desdeñado más firme, 1655; e Navidades de Madrid y noches entretenidas, 1663.
    • Autoras de pregos soltos: Eugenia Bueso, Relación de la corrida de toros que la imperial ciudad de Zaragoça hizo en obsequio de su Alteza, 1660; e Salvadora Colodro, Afectos de un pecador arrepentido, hablando con un santo crucifijo a la hora de la muerte, 1663.

    Catalina Clara Ramírez de Guzmán

    Romance de Catalina Clara Ramírez Guzmán

    Contan cunha tradición autorial feminina asentada e desenvólvense con total confianza no medio literario.

    Non necesitan xustificar que haxa mulleres escritoras.

    Catalina Clara Ramírez de Guzmán satiriza e fai mofa de tipos masculinos, denunciando incoherencias na súa actitude cara á muller. 

    Esta voz satírica é unha conquista definitiva das escritoras na progresiva apropiación do discurso poético.

    1. Nadas a partir de 1650. Os seus textos difúndense no último cuarto do século XVII ou a comezos do seguinte.
    • Predominante tema relixioso.
    • Juana Josefa de Meneses (1651-1709).
    • Sor Juana Inés de la Cruz (h. 1650-1695).
    • Sor María do Céu (1658-1753).
    • Mariana Sallent (1665-1703).
    • Sor Francisca de Santa Teresa (1654-1709).
    • Ángela Azevedo (¿?)

    Tradicionalmente, pensábase que a última escribira na segunda metade do século XVII e pertencía á segunda xeración. As últimas investigacións demostran que Ángela de Acevedo puido integrar a cuarta xeración de dramaturgas barrocas, e non a segunda: polo tanto, sería coetánea de autoras como sor Juana Inés da Cruz e as portuguesas Joana Josefa de Meneses, condesa de Ericeira e sor María do Céu, entre outras. Puido nacer na segunda metade do século XVII e morrer arredor da terceira década do XVIII.

    Debería haber un grupo de autoras nadas entre 1630-1645, que publicarían entre 1665-1690, pero existe un aparente baleiro, se cadra producido por algunha ou varias das seguintes razóns:

    • A crise económica.
    • O descenso da alfabetización. 
    • Os sucesivos conflitos bélicos e sociais…
    • Esgotamento da moda da cultura pública feminina, desaparición de foros de participación e sociedade urbana máis conservadora.

    Ao final do XVII, certifícase con este declive que a tradición de escritura feminina, impulsada por María de Zayas, foi produtiva pero efémera.

    Fotografía da primeira páxina desta obra, que esta moi danada.

    Unha das edicións da obra de María de Zayas.