O TERRITORIO DA LÍRICA


No ámbito concreto da lírica, a voz única do poeta home na tradición petrarquista disólvese e dá cabida á voz das mulleres.

A finais do XVI e principios do XVII predominan as poetas relixiosas. 

Despois xorde a materia social, literaria e amorosa escrita por mulleres: María de Zayas, Leonor de la Cueva, Violante do Ceo, Marcia Belisarda (seudónimo de sor María de Santa Isabel) e Catalina Clara Ramírez de Guzmán, entre outras.

 Prodúcese unha paulatina apertura da temática amorosa. Poetas coetáneas, como Leonor de la Cueva e María de Zayas, mostran actitudes diferentes.

Leonor de la Cueva y Silva

Poemas de Leonor de la Cueva y Silva

Violante do Céo. 

Violante do Céo expón as súas penas de amor causadas por un ti, home ou muller.

A voz poética no texto ten marcas femininas, pero utiliza códigos e convencións petrarquistas. Prodúcese deste xeito unha ruptura, xa que o lector debe adaptar a interpretación da mensaxe a termos novos.

Segundo as convencións, o suxeito poético masculino expresa as súas penas amorosas, pero neste caso o suxeito da enunciación é unha muller.

Violante do Céo

Poemas de Violante do Céo

...

  • Sor María de Santa Isabel (Marcia Belisarda)

Marcia Belisarda tamén foi relixiosa, pero nun convento toledano. Como Violante do Céo, feminiza o código poético recibido, acomodado a unha voz lírica feminina coa súa propia tópica amorosa: a dama quéixase da inconstancia ou infidelidade do namorado, satiriza a súa actitude e aspecto. 

De acordo con esta visión do mundo, deféndese ás mulleres fronte ás acusacións tópicas dos homes, como ocorre nas novelas de María de Zayas ou nas comedias de autoría feminina.

Sor María de Santa Isabel (Marcia Belisarda)

Texto escrito por Marcia Belisarda

Pintura desta escritora de Século de Ouro.

Catalina Clara Ramírez de Guzmán prestou gran atención á poesía satírica. 

Oriúnda da cidade estremeña de Llerena, aplica a súa vea satírica ao chascarrillo e a burla da vida social. 

Os seus recursos formais e tópicos proceden de Quevedo e do Conde de Villamediana.

Dedica poemas á súa familia, atenuando o ton satírico: á nai, as irmás, o irmán, o pai.

Escribiu tamén unha novela pastoril, El extremeño, e unha comedia, pero ambas as dúas están perdidas.

Por outra banda, inclúe unhas décimas nos preliminares dunha obra de frei Pedro de Jesús María (Málaga, 1663).

Consérvase un conxunto de 116 poemas manuscritos na Biblioteca Nacional de España. As composicións posúen métrica variada: décimas, romances, redondillas, sonetos, silvas…

Esta escritora mostra preferencia polos metros populares e os versos de arte menor.

Catalina Clara Ramírez de Guzmán

Poemas de Catalina Clara Ramírez de Guzmán