PRESENTACIÓN
¿Sabías que…Quevedo é o último gran poeta do Século de Ouro, e a súa obra representa a culminación dun período extraordinario para a historia da literatura española?

«obscurecer lo claro es borrar, y no
escribir [...] no solo es reprehensible
escribir escuro, sino poco claro [...]
De buena gana lloro la satisfación con
que se llaman hoy algunos cultos,
siendo temerarios y monstruosos».
Francisco de Quevedo, nado en 1580 e integrante da segunda «xeración» de autores barrocos, é quen de construír unha proposta lírica orixinal, estimulada polo éxito e a competencia de enxeños xa consagrados como Góngora e Lope de Vega.
A súa base atópase na erudición humanista e na recuperación do mundo clásico.
Situado nun contexto de confluencia e desgaste das distintas tradicións que converxen na literatura barroca, en particular o petrarquismo, a cuxa desaparición contribúe decisivamente, pecha a tríada canónica de autores do período cunha obra peculiar.
Nela destacan o desenvolvemento da materia moral e a configuración dun singular corpus de silvas, xénero do que se proclama pioneiro no contexto español.
Non tivo menor relevo a súa aportación no eido do romance: a estética matonesca, a xerga de germanías e os personaxes rufianescos, potenciados polo conceptismo e a agudeza, dan vida a unhas jácaras nas que foi mestre ineludible para os que imitaron a súa creación xenial.
Esta obra poética, singular no século XVII, goza dunha fortuna desigual: mentres a vertente satírico-burlesca acada o aplauso inmediato dentro e fóra de España, o Quevedo moral e amoroso ten menos difusión no seu tempo, pero o seu impacto resulta aínda máis duradeiro, nos séculos seguintes e ata hoxe.
O seu estilo conceptista, recoñecible en caricaturas grotescas de personaxes inesquecibles, comparte honores hoxe cos seus versos sobre a vida e a morte ou a eternidade do sentimento amoroso.
Estas facetas admirables contribúen de xeito decisivo, en conxunto, a outorgarlle un lugar preeminente no Parnaso literario.

Retrato de Francisco de Quevedo
Quevedo é o último gran poeta do Século de Ouro, e a súa obra representa a culminación dun período extraordinario para a historia da literatura española.
Cando inicia a sua traxectoria, atópase cunha tradición variada e fecunda; este feito, engadido á súa ilimitada ambición literaria, explica que se propuxera, e conseguira, a renovación das distintas modalidades poéticas do seu tempo, algunhas delas xa desgastadas despois de décadas e mesmo séculos de imitación, como ocorre co petrarquismo.
Aínda que os procedementos empregados para a renovación varían no caso das distintas tradicións específicas, o certo é que a súa pegada orixinal existe mesmo en ámbitos nos que semellaba imposible aportar algo novo xa.
Características da súa figura
Quevedo desenvolve a súa actividade como poeta, narrador e dramaturgo, en boa medida grazas á súa medianía económica: a súa posición familiar na baixa nobreza, sempre vencellada ao ámbito da corte, permítelle dedicarse á creación literaria.
Un dos trazos máis característicos da súa figura consiste no feito de que Quevedo é un intelectual, cualidade que o afasta de Lope e Góngora.
En consecuencia, non só posúe obra nos diferentes xéneros de ficción, en prosa e en verso, senón que tamén escribe unha ampla obra teórica, de carácter filosófico-moral, na que analiza os variados problemas do seu tempo.
Cómpre salientar outra faceta de relevo: é tamén un peculiar «teórico» da política e, aínda que non desenvolveu un pensamento ordenado e sistemático como certos tratadistas da época, escribiu sobre ela, en parte pola súa estreita participación en asuntos públicos.
Esta mestura cos acontecementos políticos, dos que é testemuña de excepción, explica a súa vida azarosa e, tamén, as sucesivas prisións que sofre, ata a última e definitiva, entre 1639 e 1643.
Quevedo desenvolve así mesmo unha rica faceta como filólogo ou erudito, amosando un perfil próximo á figura dos humanistas europeos. De feito, mantén unha temperá relación epistolar co célebre erudito belga Justo Lipsio, coa que tenta fortalecer este trazo, que comprende tamén o seu labor como tradutor de textos clásicos e bíblicos.
En resumo, Quevedo engádelle á súa condición de enxeño literario de primeira orde, un perfil político e intelectual sen parangón entre os escritores do seu tempo.
Atopámonos en consecuencia diante dun escritor cun acusado sentido humanista do oficio, que cre nunha poesía eficaz, cun valor doctrinal, que vai máis aló do simple entretemento.
A devandita actitude enlaza co principio clasicista de utilidade, de valor moral, identificable en toda a súa poesía, non só na máis transcendente.
A súa poesía convértese así nun xeito de difundir as súas ideas, compendiando as súas perspectivas líricas, políticas e filosóficas. No caso da lírica moral, que Quevedo domina como autor barroco máis significativo, convértea nun particular xeito de análise da sociedade da súa época.
Este autor recupera e actualiza os moldes octosilábicos no caso dos romances e as letrillas.
A culminación desta lectura renovada da tradición atópase nas jácaras, poesía rufianesca protagonizada por delincuentes, que Quevedo consegue transferir ao ámbito da lírica culta, dándolle unha vixencia inusitada, na que mesmo teñen cabida ramificacións ao divino, en consonancia coa moda dos contrafacta barrocos.
Na súa poesía moral destacan o fondo existencial dos seus versos e a densidade expresiva; na amorosa, o desengano e a vontade de transcendencia.
Notas biográficas
1580
Nace en Madrid, nunha familia da montaña santanderina.
1586
Morre o seu pai, Pedro Gómez de Quevedo. Asume a sua titoría Agustín de Villanueva, do Consello de Aragón.
1596
Despois de estudar cos xesuítas no Colexio Imperial de Madrid, ingresa na Universidade.
1599
Debe de recibir o seu título de bacharel a finais deste ano, pero recólleo con posterioridade.
1600
Demostra que seguiu o curso de Filosofía natural e Metafísica para recibir a licenciatura.
1601
Trasládase a Valladolid, onde permanece a corte entre 1601 e 1605.
1603
Figura representado, con 18 poemas, na célebre antoloxía de Pedro de Espinosa, Flores de poetas ilustres, preparada en 1603 e publicada en 1605.
1605
Volve a Madrid coa Corte. Comeza a escribir os Sueños. Ten escrita xa unha parte das obras festivas e, sen certeza, o Buscón.
1609
Comeza o preito coa Torre de Juan Abad, que non conclúe ata 1631.
1610
Néganlle o permiso para imprimir un dos Sueños, o Sueño del Juicio Final.
1612
Dedícalle ao duque de Osuna El mundo por de dentro, na Torre de Juan Abad.
1613
Envíalle á súa tía Margarita de Espinosa o Heráclito cristiano. A finais de outubro está en Palermo, co duque de Osuna, vicerrei
1615
Quevedo é elixido embaixador polo Parlamento siciliano para traer ao rei Filipe III e ao duque de Uceda donativos ordinarios e extraordinarios.
1616
Recibe o Hábito de Santiago, cunha pensión de catrocentos ducados. O Duque de Osuna consegue o vicerreinado de Nápoles. Quevedo reúnese con el nesa cidade en setembro.
1617
Visita ao Papa en Roma, durante unha misión encomendada por Osuna. Volve a España en maio.
1618
Conxuración de Venecia. Defende a Osuna diante do Consello de Estado.
1621
Proceso contra Osuna. Desterro de Quevedo á Torre de Juan Abad. Morre Filipe III e chega ao trono Felipe IV, con Olivares como privado.
1622
Quevedo viaxa a Villanueva de los Infantes. Dirixe a «dona Mirena Riqueza» o Sueño de la Muerte.
1624
Morre o duque de Osuna na cadea.
1626
Publicación do Buscón e Política de Dios, dúas das súas obras máis censuradas, xunto cos Sueños, e denunciadas diante da Inquisición.
1629
Dedícalle ao conde-duque de Olivares a súa edición das obras de frei Luis de León.
1630
Escribe a obra El chitón de las tarabillas.
1631
Redacta Marco Bruto e tamén Aguja de navegar cultos.
1634
Quevedo casa con dona Esperanza de Mendoza. Publica Introducción a la vida devota, tradución da obra de Francisco de Sales.
1636
Sepárase da súa muller. Elabora Virtud Militante e dedícalle a don Alvaro de Monsalve La Fortuna con seso y la Hora de todos.
1639
Detéñeno na casa do duque de Medinaceli e trasládano como prisioneiro ao convento de San Marcos de León.
1643
Tras a caída do conde-duque de Olivares, Quevedo consegue recobrar a liberdade, sen que lle comuniquen nunca os cargos que provocaron a súa prisión.
1644
Publica a Primera parte de la vida de Marco Bruto e dedica La caída para levantarse a don Juan de Chumacero.
1645
Morre o 8 de setembro en Villanueva de los Infantes.
1648
José Antonio González de Salas, erudito amigo de Quevedo, publica a edición póstuma da súa poesía, El Parnaso español, seguindo as súas instrucións. A impresión só contén seis das nove musas nas que o escritor pretendía agrupar a súa produción lírica.
1670
Pedro Aldrete, sobriño de Quevedo, imprime Las tres musas últimas castellanas, completando o proxecto editorial da lírica quevedesca.